- Czy algorytm wynalazł najbardziej skuteczną szczepionkę przeciw grypie?
- To pierwszy lek skomponowany wyłącznie przez maszynę
- Roczne testy kliniczne rozpoczynają się w Stanach Zjednoczonych
Kiedy Europejczycy korzystają ze słonecznych dni lata, po drugiej stronie globu – w Australii – trwa okres grypowy. Dotychczas odnotowano tam ponad sto tysięcy zachorowań i śmierć 220 osób w wyniku powikłań pogrypowych. Tymczasem komputer o imieniu Sam wymyślił nową szczepionkę. Ma być skuteczniejsza niż wszystkie inne dotychczas. Jednak trzeba będzie na nią poczekać.
Nad nową szczepionką pracują naukowcy z Uniwersytetu Flinders w Adelajdzie w południowej Australii. Za cel obrali sobie skomponowanie ultraskutecznej szczepionki. By zrealizować to zadanie, użyli komputera z uczeniem maszynowym. Dzięki temu urządzenie mogło zdobywać wiedzę i samodzielnie generować nowe pomysły.
Jak przekonuje szef zespołu badawczego prof. Nikolai Petrovsky, to pierwszy taki przypadek na świecie, kiedy oprogramowanie na własną rękę wymyśliło lekarstwo dla człowieka. „To początek nowej ery, w której sztuczna inteligencja będzie odgrywać coraz bardziej dominującą rolę w odkrywaniu i projektowaniu leków” – mówi profesor Petrovsky.
Ochotnicy przetestują
Sam szkolił się na danych o lekach przeciwgrypowych i przykładach szczepionek, które zawiodły lub oddziałują tylko na jeden szczep wirusa.
Teraz szczepionka przejdzie roczne testy kliniczne w Stanach Zjednoczonych na 240 ochotnikach. Badanie sponsoruje Narodowy Instytut Alergii i Chorób Zakaźnych, część amerykańskiego Narodowego Instytutu Zdrowia.
Najgorsza hiszpanka
Grypa, po raz pierwszy opisana przez Hipokratesa w 412 roku p.n.e., trapiła ludzkość od stuleci. W wyniku złożoności genetycznej wirusa grypy co kilkadziesiąt lat tworzą się nowe, groźne szczepy, wywołujące nawet pandemie. Dzieje się tak np. dlatego, że wirus potrafi relatywnie szybko zmieniać strukturę białkową swojej otoczki. Skutek jest taki, że przeciwciała osób, które już raz chorowały na grypę, nie są w stanie rozpoznać nowego szczepu wirusa jako zagrożenia.
Pierwszy raz pandemię grypy zanotowano w wieku XVI. Kolejne fale zachorowań pojawiały się co kilkadziesiąt lat. W XX wieku doszło do trzech takich pandemii w latach 1918–1919 (hiszpanka, najbardziej zjadliwa, w jej wyniku zmarło od 50 do 100 milionów osób, co stanowiło 3-5 proc. populacji świata), następnie w latach 1952 (grypa azjatycka) 1957 i 1968 (grypa hongkong). Ostatnia pandemia grypy miała miejsce w latach 2009–2010, wywołana przez szczep H1N1.
Roznoszą ptaki?
Rozwój odporności wśród ludzi oraz szczepienia przyczyniły się współcześnie do ograniczenia rozwoju choroby. Uważa się też, że roznoszą ją ptaki wędrowne i podejmuje się działania prewencyjne. Niestety i tak co roku ta sezonowa choroba nadal zbiera śmiertelne żniwo.
Grypa nie omija także Polski. Według raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH) w trzech pierwszych miesiącach 2019 roku z powodu powikłań pogrypowych zmarło w naszym kraju 48 osób. Szczepienia przeciw grypie zapobiegają zachorowaniom u 40-70 procent szczepionych osób, w zależności od sezonu i grupy wiekowej szczepionych.
Jak komponuje się szczepionki?
Co roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) w związku ze zmiennością szczepów wirusa grypy opracowuje i podaje do wiadomości nowy skład szczepionki na kolejny sezon dla półkul północnej i południowej. Opracowywany jest na podstawie wiedzy dotyczącej szczepów wirusa w sezonie poprzedzającym. Eksperci WHO wybierają szczepy, oceniając prawdopodobieństwo wywoływania zachorowań w kolejnym sezonie epidemicznym. Informacje czerpią z danych wirusologicznych i epidemiologicznych uzyskiwanych z ogólnoświatowej sieci laboratoriów, gdzie się izoluje i identyfikuje aktywne szczepy wirusa.